سومین المپیاد بین المللی نجوم و اخترفیزیک

سومین المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک هم به پایان رسید و گزارش ی از آن هم در شماره ی پیش نجوم چاپ شد. چهار نفر از ایران در این المپیاد مدال طلا گرفتند که با انها مصاحبه کردیم و می توانید ان را در صفحه 55 بخوانید.مصاحبه بسیار مفصل انجام شده است وان چه به چاپ رسیده است,بخشی است از همه ی حرفهایی که با آنها زده ایم. در میان گفته های این دانش آموزان, نکته هایی بود که دل من را به در آورد. اغلب انها پیش از المپیاد با نجوم بیگانه بودند و درطول المپیاد با ان اشنا شدند. همه آنها در دانشگاه به سراغ رشته های فنی (سه نفر برق و یک نفر مکانیک) رفته اند و گفته اند که در آینده اگر فرصت داشته باشند, دوست دارند که نجوم آماتوری را دنیال کنند, اما بعید می دانند که چنین فرصتی پیدا کنند. آن چه اموزش دیده اند, فقط برای برگزاری المپیاد و گذراندن امتحانهای ان بوده است ( تا شاید راحت تر به دانشگاه راه یابند), نه بیشتر. شاید شما هم تعجب کنید اگر بشنوید که انها فقط اسمان پاییز را خوب می شناختند, چون آزمون در پاییز برگزار می شد و نیازی به دانستن باقی آسمان نبود(چگونه می توان باور کرد که برنده مدال طلای المپیاد نجوم, تا به حال سحابی جبار یا حتی شباهنگ را ندیده باشد؟). آن طور که از زبان این دانش آموزان شنیدیم,شرکت کننده هایی که از کشورهای دیگر آمده بودند هم, چنین وضعی داشتند و بسیاری از آنها می خواستند دکتر یا مهندس بشوند و علاقه چندانی به ادامه  دادن نجوم (حتی به صورت  آماتوری) نداشتند. آیا برنامه ریزان کشور بی تفاوت ازاین پدیده ی مهم اجتماعی می گذرند؟ آیا منافع سیاسی زودگذر, منافع درازمدت توسعه علمی کشور را نقض نمی کنند؟
متن بالا بخشی از یادداشت شماره 191 مجله نجوم نوشته شهاب صقری ست.
المیادها را شاید بتوان از دو منظر بررسی کرد. یکی تاثیری که بر تربیت نخبگان علمی می توانند داشته باشند. دیگری تاثیری که بر عموم جامعه می توانند بگذارند. نمی دانم در بخش اول چقدر کشور موفق بوده. با تاسیس دستگاه باشگاه دانش پژوهان و برگزاری انواع آزمونها و دوره, به نظر عطش دانش آموزن فقط برای یافتن راهی آسانتر برای غلبه بر غول کنکورست. و در این میان هم کدام المپیاد راحتتر از نجوم.
این که المپیادی ها از سالها پیش تاکنون, الان کجا هستند و چرخ علمی کدام کشور را می گردانند مورد بحث من نیست. حتی بعضی جوابهای عجیب غریب این چهار طلایی المپیاد نجوم و اخترفیزیک هم مورد بحثم نیست (که شاید مضحکترینشان عدم تسلط به زبان انگلیسی باشد). شهاب صقری در نهایت ظرافت در موردش نوشته.
بخش دوم کاربری المپیادهای علمی (نمی دانم در دیگر کشورها هم این کاربری وجود دارد یا نه) ایجاد شور و امیدواری علمی در عوام جامعه است. با بزرگنمایی هایی که برخلاف روح این المپیادها در خبرگزاری ها و صدا و سیما انجام می شود, مردم در هر گوشه ای پز المیادی هایشان را می دهند و بادی به غبغب می اندازند. مسئولین و مقامات دولتی که دیگر هیچ. همین دو هفته پیش در ارومیه نمایشگاه پژوهش به مناسبت هفته پژوهش برگزار شد. غرفه ها افتضاح, پژوهش صفر, شامورتی بازی فراوان.جالب این که دوغرفه نجومی هم آن میان از دانشگاه ارومیه و دانشگاه صنعتی ارومیه بود. و چقدر هم پژوهش گر بودند. برای کسانی که برگزار کننده نمایشگاه بودند و اصولن باید به نوعی هم مسئول پژوهش استان باشند,هیچ اهمیتی نداشت که موضوع مربوطه چقدر پژوهش خرجش شده. اصلن آیا پژوهش شده یا کپی شده یا سرهم بندی شده! مهم این بود که به هر نحوی بتوانند بودجه دستگاه مورد نظرشان را برای سال آینده افرایش دهند و این که چقدر در این میان برای تولید علم تلاش شده اهمیتی نداشت.
به خاکی افتادم حسابی. بحث المپیاد نجوم و اخترفیزیک بود.
المپیاد جهانی نجوم که از سال 1996 (ویکی پدیا) برگزار می شود با المپیاد اخیرمتفاوت است. این المپیاد اخیر (ویکی پدیا) با عنوان سومین دوره المپیاد بین المللی نجوم و اخترفیزیک برگزار شد. برخلاف گفته آقای میرترابی (در ویژه نامه شماره 82 سیب جام جم) به نظر می رسد, اساسنامه المپیادی که از 1996 برگزار می شده تغییر نکرده. به دلایل عدم توافق بین بعضی اعضای المپیاد جهانی نجوم, این المپیاد جدید از سال 2007 اعلام وجود کرد. در سال 2007 به میمنت هشتدمین سالگرد تولد پادشاه تایلند در آنجا برگزار شد. خودشان هم بیشترین مدال را کسب کردند. دوره دوم هم در اندونزی برگزار شد و خودشان هم بیشترین مدال را گرفتند. دوره سوم هم در ایران و بیشترین مدال هم توسط ایران. به نظر می شود حدس زد که دوره بعد هم چین بیشترین مدال را کسب کند.
چهاردهمین دوره المپیاد جهانی نجوم از 17 تا 25 آبان در چین بدون حضور تیمی از ایران برگزار شد.